بررسی تحمل به یخ‌زدگی یولاف وحشی (Avena ludoviciana L.) با استفاده از آزمون نشت الکترولیت ها

به منظور بررسی تحمل به یخ‌زدگی ژنوتیپ‌های DR4، NR11، SOR1، STR1، ZR5،SM و Skhیولاف وحشی به تنش یخ‌زدگی آزمایشی در سال 1388 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. از بین ژنوتیپ‌های مذکور، دو ژنوتیپSkh  (خوزستان) و SM (مشهد)، ژنوتیپ‌های حساس به علف کش و در سایر ژنوتیپ‌ها مقاومت به علف کش در آن‌ها گزارش شده است. در این آزمایش ژنوتیپ‌های یولاف وحشی در معرض هفت دمای یخ‌زدگی 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18- و 21- درجه سانتی‌گراد قرار گرفتند. گیاهان تا مرحله 3 تا 4 برگی در محیط طبیعی نگهداری شده و پس از گذراندن دوره خوسرمایی، با استفاده از فریز ترموگرادیان، تحت تیمارهای یخ‌زدگی قرار گرفتند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی ژنوتیپ‌های یولاف وحشی مورد مطالعه، با استفاده از آزمون نشت الکترولیت‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس دمای کشنده 50 درصد نمونه‌ها (LT50el) بر اساس درصد نشت الکترولیت‌ها و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک گیاهان (RDMT50) در پایان دوره بازیافت (سه هفته بعد از اعمال تیمار یخ­زدگی) تعیین گردید. نتایج نشان داد که اثرات دماهای یخ‌زدگی تأثیر معنی داری (P≤0.01) بر درصد نشت الکترولیت و دمای لازم برای 50 درصد نشت الکترولیت (LT50el)ژنوتیپ‌های یولاف وحشی داشت. ژنوتیپ‌های یولاف وحشی از نظر نشت الکترولیت‌ها اختلاف معنی داری (P≤0.01) با هم داشتند. بر اساس نتایج آزمایش، کاهش دما به کمتر از 9- درجه سانتی‌گراد سبب افزایش معنی دار میزان نشت الکترولیت‌ها در کلیه ژنوتیپ‌های مورد بررسی شد. در بین ژنوتیپ‌های یولاف وحشی، ژنوتیپ SM بیشترین و ژنوتیپ Skh، کمترین تحمل به سرما را از نظر میزان LT50el و RDMT50نشان دادند. نتایج این آزمایش ضمن اینکه نشان از اختلاف در تحمل به یخ‌زدگی ژنوتیپ‌های یولاف وحشی با منشأ جغرافیایی مختلف دارند، نشان داد که مقاومت به علف کش در علف‌های هرز می‌تواند منجر به تغییر بعضی دیگر از خصوصیات آن‌ها از جمله تحمل به سرما شود، به طوری که بر اساس نتایج حاصل، ژنوتیپ‌های مقاوم به علف کش یولاف وحشی (DR4،NR11،SOR1، STR1، ZR5) در مقایسه با ژنوتیپ حساس به علف کش خوزستان (Skh)از LT50elبیشتری برخوردار بودند.